Abstrakt
DOI: http://doi.org/10.26333/sts.xxxii2.04
GABRIELA BESLER
GOTTLOB FREGE O PRAWDZIE W OKRESIE WYDAWANIA DWÓCH TOMÓW GRUNDGESETZE DER ARITHMETIK (1893–1903)
ST R E S Z C Z E N I E: W latach 1893 i 1903 ukazały się dwa tomy najważniejszego dzieła Fregego Grundegezte der Arithmetik. Ten okres można nazwać „szczytem logicyzmu” Fregego. Chociaż temat prawdy w logiczno-filozoficznej twórczości Fregego był podejmowany wielokrotnie, to brakuje pozycji skupiającej się na badaniu poglądów w tym okresie. Dotyczy to w szczególności literatury polskiej. Moim zadaniem jest zebranie i uporządkowanie wszystkich wypowiedzi Fregego na temat prawdy w okresie wydawania wspomnianych tomów. Realizując to zadanie, badam użycie tego pojęcia w pierwszym tomie Grundegezte der Arithmetik oraz w niepublikowanym tekście Logik. Podejmuję zagadnienie funkcjonowania tego terminu w szczególnych kontekstach: antynomii, geometrii i wyrażania ogólności. Na koniec zasygnalizuję kwestię sposobu rozumienia późniejszych wypowiedzi Fregego na temat prawdy.
Gabriela Besler
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Instytut Filozofii
E-mail: gabriela.besler@us.edu.pl
ORCID: 0000-0002-1843-5198
Bibliografia
Baldwin, T. (1997). Frege, Moore, Davidson: The Indefinability of Truth. Philosophical Topics, 25(2), 1–18.
Besler, G. (2010). Gottloba Fregego koncepcja analizy filozoficznej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Besler, G. (2013). Gottlob Frege o liczbie. Przyczynek do określenia roli, jaką dla filozofów pełni historia matematyki. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, 53, 133–164.
Besler, G. (2015). Tematyka korespondencji naukowej Gottloba Fregego z Bertrandem Russellem w latach 1902–1904. W: R. Murawski (red.), Filozofia matematyki i informatyki (s. 91–106). Kraków: Copernicus Center Press.
Besler, G. (w druku). „Podążamy tymi samymi lub podobnymi drogami myślowymi”. Tematyka korespondencji logicznej Gottloba Fregego z Giuseppem Peanem, Dawidem Hilbertem i Bertrandem Russellem. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Blanchette, P. (2015). Frege’s Critique of Modern Axioms. W: D. Schott (red.), Frege: Freund(e) und Feind(e). Proceedings of the International Conference 2013 (s. 105–120). Berlin: Logos Verlag.
Burge, T. (2005). Truth, Thought, Reason. Essays on Frege. Oxford: Clarendon Press.
Cook, R. (2013). Appendix: How to read Grundgesetze. W: G. Frege (2013), s. A-1–A-42.
Dummett, M. (1981). The Interpretation of Frege’s Philosophy. Cambridge: Harvard University Press.
Frege, G. (1879/1997). Begriffsschrift und andere Aufsätze. Hrsg. I, Angelelli. Hildesheim, Zürich, New York: Georg Olms Verlag. Wyd. polskie (fragmenty): Ideografia. Język formalny czystego myślenia wzorowany na języku arytmetyki (Przedmowa, §§ 1–13). W: K. Rotter (1997), s. 45–85.
Frege, G. (1885/1990). Über formale Theorien der Arithmetik. W: G. Frege (1990), s. 103–111.
Frege, G. (1891/1990). Funktion und Begriff. W: G. Frege (1990), s. 125–142. Wyd. polskie: Funkcja i pojęcie. W: G. Frege 1977, s. 18–44.
Frege, G. (1892/1990a). Über Begriff und Gegenstand. W: G. Frege (1990), s. 167–178. Wyd. polskie: Sens i znaczenie. W: G. Frege (1977), s. 45–59.
Frege, G. (1892/1990b). Über Sinn und Bedeutung. W: G. Frege (1990), s. 143–162. Wyd. polskie: Sens i znaczenie. W: G. Frege (1977), s. 60–88.
Frege, G. (1893/2009). Grundgesetze der Arithmetik. Begriffsschrift abgeleitet. Bd. 1. W: G. Frege (2009), s. 1–303.
Frege, G. (1896/1990). Über die Begriffsschrift des Herrn Peano und meine eigene. W: G. Frege (1990), s. 220–233.
Frege, G. (1899/1990). Über die Zahlen des Herrn H. Schubert. W: G. Frege (1990), s. 240–261.
Frege, G. (1903/2009a). Grundgesetze der Arithmetik. Begriffsschrift abgeleitet. Bd. 2. W: G. Frege (2009), s. 305–583.
Frege, G. (1903/2009b). Nachwort. W: G. Frege (2009), s. 549–563.
Frege, G. (1903/2009c). Über die Grundlagen der Geometrie. W: G. Frege (1990), s. 262–266.
Frege, G. (1906/1990). Antwort auf die Ferienplauderei des Herrn Thomae. W: G. Frege (1990), s. 324–328.
Frege, G. (1908/1990). Die Unmöglichkeit der Thomaeschen formalen Arithmetik aufs neue nachgewiesen. W: G. Frege (1990), s. 329–333.
Frege, G. (1918–1919/1990a). Der Gedanke. Eine logische Untersuchung. W: G. Frege (1990) s. 342–361. Wyd. polskie: Myśl – studium logiczne. W: G. Frege (1977), s. 101–129.
Frege, G. (1918–1919/1990b). Die Verneinung. Eine logische Untersuchungen. W: G. Frege (1990), s. 362–378. Wyd. polskie: Negacja. Badanie logiczne. Tłum. M. Klementowicz. Kwartalnik Filozoficzny, 30 (1), 139–157.
Frege, G. (1923/1990). Gedankengefüge. W: G. Frege (1990), s. 378–394.
Frege, G. (1976). Wissenschaftlicher Briefwechsel. Hrsg. G. Gabriel, H. Hermes, F. Kambartel, Ch. Thiel, A. Veraart. Hamburg: Felix Meiner Verlag.
Frege, G. (1895/1976). Frege an Hilbert, 1.10. W: G. Frege (1976), s. 58–59.
Frege, G. (1896/1976). Frege an Peano, 29.09. W: G. Frege (1976), s. 181–186.
Frege, G. (1896–1903/1976). Frege an Peano, bez daty. W: G. Frege (1976), s. 194–198.
Frege, G. (1899/1976). Frege an Hilbert, 27.12. W: G. Frege (1976), s. 60–64.
Frege, G. (1900/1976). Frege an Hilbert, 6.01. W: G. Frege (1976), s. 70–76.
Frege, G. (1902/1976a). Frege an Russell, 22.06. W: G. Frege (1976), s. 212–215. Wyd. polskie: List do B. Russella 22.06.1902. W: R. Murawski (1986), s. 203–204.
Frege, G. (1902/1976b). Frege an Russell, 29.06. W: G. Frege (1976), s. 217–219.
Frege, G. (1902/1976c). Frege an Russell, 20.10. W: G. Frege (1976), s. 231–233.
Frege, G. (1903/1976). Frege an Russell, 21.05. W: G. Frege (1976), s. 239–241.
Frege, G. (1904/1976). Frege an Russell, 3.11. W: G. Frege (1976), s. 243–248.
Frege, G. (1977). Pisma semantyczne. Warszawa: PWN.
Frege, G. (1983). Nachgelassene Schriften. Hamburg: Felix Meiner Verlag.
Frege, G. (1879–1891/1983). Logik. W: G. Frege (1983), s. 1–8.
Frege, G. (1897–1898/1983a). Begründ
Frege, G. (1897–1898/1983b). Logik. W: G. Frege (1983), s. 137–163.
Frege, G. (1898–1903/1983). Logische Mängel in der Mathematik. W: G. Frege (1983), s. 171–181.
Frege, G. (1899–1906/1983). Über Euklidische Geometrie. W: G. Frege (1983), s. 182–184.
Frege, G. (1906/1983). Einleitung in die Logik. W: G. Frege (1983), s. 201–212.
Frege, G. (1914/1983). Logik in der Mathematik. W: G. Frege (1983), s. 219–270.
Frege, G. (1990). Kleine Schriften. Hrsg. I. Angelelli. Hildesheim: Georg Olms.
Frege, G. (2009). Grundgesetze der Arithmetik. Begriffsschrift abgeleitet. Bd. 1 und 2, in moderne Formelnotation transkribiert und mit einem ausführlichen Sachregister versehen von T. Müller, B. Schröder, R. Stuhlmann-Laeisz. Paderborn: Mentis.
Frege, G. (2013). Basic Laws of Arithmetic. Derived Using Concept-script. Oxford: Oxford University Press.
Freudenthal, H. (2009). Selecta. Pobrane z: http://www.maths.ed.ac.uk/~aar/papers/freudselecta.pdf.
Freudenthal, H. (1957/2009). Zur Geschichte der Grundlagen der Geometrie. Zugleich eine Besprechung der 8. Aufl. von Hilbert’s „Grundlagen der Geometrie”. W: H. Freudenthal (2009), s. 486–523.
Glanzberg, M. (2018). The Oxford Handbook of Truth. Oxford: Oxford University Press.
Greimann, D. (2000). The Judgement-Stroke as a Truth-Operator. A New Interpretation of the Logical Form of Sentences in Frege’s Scientific Language. Erkenntnis, 52(2), 213–238.
Greimann, D. (2003a). Das Wahre und das Falsche. Hildesheim, Zürich, New York: Georg Olms Verlag.
Greimann, D. (2003b). Freges Konzeption der Wahrheit. Hildesheim. Zürich, New York: Georg Olms Verlag.
Greimann, D. (red.). (2007). Essays on Frege’s Conception of Truth. Amsterdam, New York: Rodopi.
Heck, R. (2010). Frege and Semantics. W: M. Potter, T. Ricketts (red.), The Cambridge companion to Frege (s. 342–378). New York: Cambridge University Press.
Heck, R. G., May, R. (2018). Truth in Frege. W: M. Glanzberg (red.), The Oxford Handbook of Truth (s. 193–215). New York: Oxford University Press.
Hilbert, D. (1899). Grundlagen der Geometrie. Leipzig: Verlag von B.G. Teubner.
Marek, I. (1993). Początki matryc logicznych. Logika, 15, 5–44.
Miszczyński, R. (2015). Fregego krytyka arytmetyki formalnej w Grundgesetze der Arithmetik. Filozofia Nauki, 23(4), 89–102.
Murawski, R. (red.). (1986). Filozofia matematyki. Antologia tekstów klasycznych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Murawski, R. (red.). (2015). Filozofia matematyki i informatyki. Kraków: Copernicus Center Press.
Pietruszczak, A., Malinowski J. (red.). (2004). Wokół filozofii logicznej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Potter, M., Ricketts T. (red.). (2010). The Cambridge Companion to Frege. Cambridge: Cambridge University Press.
Reck E.H. (2002). From Frege to Wittgenstein. Perspectives on Early Analytic Philosophy. Oxford: Oxford University Press.
Rotter, K. (red.). (1997). Próby gramatyki filozoficznej. Antologia: Franz Brentano, Gottlob Frege, Christian Thiel. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Russell, B. (1902/1976). Russell and Frege, 16.06. W: G. Frege (1976), s. 211–212. Wyd. polskie: Murawski (1986), s. 221–222.
Rygalski, A. (2004). Frege o prawdzie. W: A. Pietruszczak, J. Malinowski (red.), Wokół filozofii logicznej (s. 295–310). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Schott D. (red.). (2015). Frege: Freund(e) und Feind(e). Proceedings of the International Conference 2013. Berlin: Logos Verlag, s. 105–120.
Sluga H. (2002). Frege on Indefinability of Truth. W: E.H. Reck (red.), From Frege to Wittgenstein. Perspectives on Early Analytic Philosophy (s. 75–95). Oxford: Oxford University Press.
Wittgenstein, L. (1921/1997). Tractatus logico-philosophicus. Logisch-philosophische Abhandlung. Leipzig: Unesma. Wyd. polskie: Tractatus logico-philosophicus. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.