Abstrakt
DOI: http://doi.org/10.26333/sts.xxviii.21
Na początku rozważań autor artykułu przedstawia spekulatywne i oparte na badaniach empirycznych argumenty za istnieniem pojęć podstawowych dla imion własnych mających odniesienie: dzieci nie są w stanie w kilka dni po urodzeniu ustalić cech decydujących o przynależności do kategorii jednoelementowej, a mimo to rozpoznają twarz swojej matki. Skoro nie mogą tego uczynić za pomocą cech, musi istnieć inne narzędzie kategoryzacyjne. Autor uznaje, opierając się na wynikach badań psychologów poznawczych i psychologów postaci, że jest to relacja podobieństwa ogólnego, a rodzaj pojęcia budowany w oparciu o to narzędzie nazywa „pojęciem podstawowym”. Podobieństwo to nie jest redukowalne do ściśle określonych cech i jest relacją nierównoważnościową. Jest ono przeciwstawiane podobieństwu szczegółowemu, które jest redukowalne do określonych cech i jest relacją równoważnościową. Pojęcia podstawowe dla imion własnych są pojęciami poziomu podstawowego. Ich budowy nie opisuje żadna ze współcześnie znanych koncepcji pojęć. Następnie autor artykułu podaje pewne właściwości przysługujące pojęciom dla imion własnych mających odniesienie. Analizy zawęża do rozpoznawania twarzy. Na koniec autor zwraca uwagę, iż w literaturze filozoficznej istnieje spór o to, czy imiona własne mają konotację. Uzasadnienie, że imiona własne (przynajmniej niektóre) są związane z pojęciami może być potraktowane jako wsparcie tezy, iż mają one konotację.
Bibliografia
Ajdukiewicz Kazimierz. 1975. Logika pragmatyczna. Warszawa: PWN.
Arterberry Martha E., Marc H. Bornstein. 2001. "Three-month-old infants’ categorization of animals and vehicles based on static and dynamic attributes". Journal of Experimental Child Psychology 80 : 333–346.
Behl-Chadha Gundeep. 1996. "Basic-level and superordinate-like categorical representations in early infancy". Cognition 60 : 105–141.
Belohlavek Radim, George J. Klir (red.). 2011. Concepts and fuzzy logic. Cambridge, Mass – London: MIT Press.
Berlin Brent. 1978. Ethnobiological classification. W Cognition and categorization, E. Rosch, B. B. Lloyd (red.), 9–26. Hillsdale: Lawrence Erlbaum.
Berlin Brent. 1994. Evidence for pervasive synesthetic sound symbolism in ethnozoological nomenclature. W Sound symbolism, L. Hinton, J. Nichols, J. J. Ohala (red.), 76–93. Cambridge University Press.
Bornstein Marc H., William Kessen, Sally Weiskopf. 1976. "Color vision and hue categorization in young human infants". Journal Experimental: Human, Perception, Performance 2 : 115–129.
Brooks Lee R. 1978. Nonanalitic concepts formation and memory for instances. W Cognition and categorization, E. Rosch, B. B. Lloyd (red.), 169–211. Hillsdale: Lawrence Erlbaum.
Browicz Kazimierz. 1993. Klon. W Słownik botaniczny, A. Szweykowska, J. Szweykowski (red.), 264–267. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Browicz Kazimierz. 1993. Modrzew. W Słownik botaniczny, A. Szweykowska, J. Szweykowski (red.), 386. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Carter Rita. 1999. Tajemniczy świat umysłu. Tłum. B. Kamiński. Poznań: Oficyna Wydawnicza "Atena".
Clark Eve V. 2003. First language acquisition. Cambridge University Press.
Fenson Larry, Philip Dale, J. Steven Reznick, Elizabeth Bates, Donna J. Thal, Steve J. Pethick. 1994. "Variability in early communicative development". Monographs of the Society for Research in Child Development 59 (242) : 1-173.
Frege Gottlob. 1977. Pisma semantyczne. Tłum. B. Wolniewicz. Warszawa: PWN.
Frege Gottlob. 1977. Sens i znaczenie. W Pisma semantyczne, 60–88. Warszawa: PWN.
Gentner Dedre, Laura L. Namy. 2004. The role of comparison in children’s early word learning. W Weaving a lexicon, D. G. Hall, S. R. Waxman (red.), 533–568. Cambridge, Mass – London: MIT Press.
Hall D. Geoffrey, Sandra R. Waxman (red.). 2004: Weaving a lexicon. Cambridge, Mass – London: MIT Press.
Hinton Leanne, Johanna Nichols, John J. Ohala (red.). 1994. Sound symbolism. Cambridge University Press.
Kripke Saul. 1988. Nazywanie i konieczność. Przeł. B. Chwedeńczuk. Warszawa: PAX.
Lakoff George. 1987. Women, fire, and dangerous things. Chicago–London: University of Chicago Press.
Machery Edouard. 2009. Doing without concepts. Oxford University Press.
Machery Edouard. 2011. Concepts: a tutorial. W Concepts and fuzzy logic, R. Belohlavek, G. J. Klir (red.), 13–44. Cambridge, Mass – London: MIT Press.
Macnamara John. 1993. Logika i psychologia. Tłum. M. Zagrodzki. Warszawa PWN.
McDonnell John V., Todd M. Gureckis. 2011. Adaptive clustering models of categorization. W Formal approaches in categorization, E. M. Pothos, A. J. Wills (red.), 220–252. Cambridge University Press.
Mill John Stuart. 1962. System logiki dedukcyjnej i indukcyjnej. T. 1. Tłum. C. Znamierowski. Warszawa: PWN.
Murphy Gregory L. 2004. The big book of concepts. Cambridge, Mass – London: MIT Press.
Murphy Gregory L., Douglas L. Medin 1985. "The role of theories in conceptual coherence". Psychological Review 92 : 289–316.
Palmer Stephen E. 1999. Gestalt perception. W The MIT encyclopedia of the cognitive sciences, R. A. Wilson, F. C. Keil (red.), 344–346. Cambridge, Mass – London: MIT Press.
Pothos Emmanuel M., Andy J. Wills (red.). 2011. Formal approaches in categorization. Cambridge University Press.
Putnam Hilary. 1998. Wiele twarzy realizmu i inne eseje. Tłum. A. Grobler. Warszawa: PWN.
Putnam Hilary. 1998. Znaczenie wyrazu „znaczenie”. W Wiele twarzy realizmu i inne eseje, tłum. A. Grobler, 93–184. Warszawa: PWN.
Quinn Paul C. 1994. "The categorization of above and below spatial relations by young infants". Child Development 65 : 58–69.
Quinn Paul C., Peter D. Eimas. 1996. "Perceptual cues that permit categorical differentiation of animal species by infants". Journal of Experimental Child Psychology 63 : 189–211.
Rosch Eleonora. 1978. Principles of categorization. W Cognition and categorization, E. Rosch, B. B. Lloyd (red.), 27–48. Hillsdale: Lawrence Erlbaum.
Rosch Eleonora, Barbara B. Lloyd (red.). 1978. Cognition and categorization. Hillsdale: Lawrence Erlbaum.
Rose Susan A. 1988. "Shape recognition in infancy. Visual integration of sequential information". Child Development 59 : 1161–1176.
Searle John R. 1987 Czynności mowy. Tłum. B. Chwedeńczuk. Warszawa: PAX.
Stern William T. 1959. "The background of Linnaeus’ contribution to the nomenclature of methods of systematic biology". Systematic Zoology 8 : 4–22.
Szweykowska Alicja, Jerzy Szweykowski (red.). 1993. Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Turner Jeffrey S., Donald B. Helms. 1999. Rozwój człowieka. Tłum. S. Lis [i in.]. Warszawa: WSiP.
Tversky Amos, Itamar Gati. 1982. "Similarity, separability, and the tringle inequality". Psychological Review 89 : 123–154.
Walentukiewicz Wiesław. 2011. Definicje deiktyczne a pojęcia. Badania z pogranicza filozofii języka i psychologii kognitywnej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Walentukiewicz Wiesław. 2014. "Arguments for the existence overall similarity". Manuskrypt.
Walton Gail E., N. J. A. Bower, T. G. R. Bower. 1992. "Recognition of familiar faces by newborns". Infant Behavior and Development 15 : 265–269.
Walton Gail E., T. G. R. Bower. 1993. "Newborns form ‘prototypes’ in less than 1 minute". Psychological Science 4 : 203–205.
Wertheimer Max. 1923. "Unterschungenzur Lehre von der Gestalt II". Psychologische Forschung 4 : 301–350.