Abstract
DOI: http://doi.org/10.26333/stsen.xxxi.02
This article is polemical. It argues with those philosophers who see, in the semantic theory of knowledge of Kazimierz Ajdukiewicz, the significant and exclusive influence of Alfred Tarski’s semantic output. Listening to these philosophers, one gets the impression that they have overlooked the fact that the term “semantics” meant one thing in the case of Ajdukiewicz, presenting the semantic theory of knowledge, and something different in the case of Tarski, presenting the semantic theory of truth. There is another difference, related to the abovementioned, and fundamental in the case of both these logicians, namely their different approach to language, which seems to escape the attention of those who write about the semantic theory of knowledge. Ajdukiewicz’s approach was intensional, while Tarski’s approach was extensional: for the first of them, the intensional interpretation of language was basic, as for the second, was the extensional interpretation. The philosophers with whom I argue overlook one more fact, namely the impact, difficult to overestimate, that the intentional theory of language of Edmund Husserl had on the emergence of the semantic theory of knowledge. This article tries to restore Tarski’s real role in the matter referred to in the title, and do justice to Husserl: after all, without his philosophy of the semantic theory of knowledge, as a metaepistemological project, it would not have come to be. It was only in the implementation of this project that some of the achievements of Tarski’s semantics were used.
References
Ajdukiewicz, K. (1932). W obronie uniwersaliów. Ruch Filozoficzny, 13, 40b–41b.
Ajdukiewicz, K. (1934). Sprache und Sinn. Erkenntnis, 4. Reprint: Język i znaczenie. In: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920–1939 (vol. 1, pp. 145–174). Warszawa 1960: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ajdukiewicz, K. (1935). Der logistiche antyirracjonalismus in Polen [Logistic Anti-Irrationalism in Poland]. Erkenntnis, 5. Original: Logistyczny antyirracjonalizm w Polsce. Przegląd Filozoficzny 1934, 37(4), 399–408.
Ajdukiewicz, K. (1936). Zagadnienie idealizmu w sformułowaniu semantycznym. Księga Pamiątkowa Trzeciego Polskiego Zjazdu Filozoficznego. Kraków 1936.Przegląd Filozoficzny, 39(4), 334¬–340.
Ajdukiewicz, K. (1949). Zagadnienia i kierunki filozofii (Teoria poznania – metafizyka) [Issues and Directions of Philosophy]. Warszawa – Kraków: Spółdzielnia Wydawniczo-Oświatowa „Czytelnik”.
Ajdukiewicz, K. (1960a). Reizm. (Tadeusz Kotarbiński: Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk). In: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920–1939 (vol. 1, pp. 79–101). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Original: Przegląd Filozoficzny 1930, 33.
Ajdukiewicz, K. (1960b). Przedmowa [Preface]. In: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920–1939 (vol. 1, pp. V–VIII). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ajdukiewicz, K. (1960c). O znaczeniu wyrażeń [On the Meaning of Expressions]. In: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920–1939 (vol. 1, pp. 102–136). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Original: Księga Pamiątkowa Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie (12. II 1904 – 12. II 1929). Lwów 1931.
Ajdukiewicz, K. (1960d). Definicja. In: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920–1939 (vol. 1, pp. 44–61). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Original: K. Ajdukiewicz, Główne zasady metodologii nauk i logiki formalnej. Warszawa 1928.
Ajdukiewicz, K. (1960e). W sprawie „uniwersaliów” [On the Problem of Universals]. In: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920–1939 (vol. 1, pp. 196–210). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Original: Przegląd Filozoficzny 1934, 37(3).
Ajdukiewicz, K. (1960f). Język i znaczenie [Language and Meaning]. In: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920–1939 (vol. 1, pp. 145–174). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Original: Sprache und Sinn. In:Erkenntnis 1934, 4.
Ajdukiewicz, K. (1960g). Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920–1939 (vol. 1) [Language and Knowledge]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ajdukiewicz, K. (1960h). Problemat transcendentalnego idealizmu w sformuło¬waniu semantycznym [Semantic Version of the Problem of Transcendental Idealism]. In: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920–1939 (vol. 1, pp. 264–277). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Original: Przegląd Filozoficzny 1937, 40(5).
Ajdukiewicz, K. (1965a). Systemy aksjomatyczne z metodologicznego punktu widzenia. In: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1945–1963 (vol. 2, pp. 332–343). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ajdukiewicz, K. (1965b). Logika pragmatyczna [Pragmatic Logic]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ajdukiewicz, K. (1965c). Metodologia i metanauka. In: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1945–1963 (vol. 2, pp. 117–126). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Original: Życie Nauki 1948, 31–32.
Ajdukiewicz, K. (1965d). O tzw. Neopozytywizmie [On So-Called Neopositivism]. In: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1945–1963 (vol. 2, pp. 7–28). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Original: Myśl Współczesna 1946, 6–7.
Ajdukiewicz, K. (1965e). Język i poznanie. Wybór pism z lat 1945–1963 (vol. 2) [Language and Knowledge]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ajdukiewicz, K. (1965f). Trzy pojęcia definicji. In: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1945–1963 (vol. 2, pp. 296–307). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Original: Studia Filozoficzne 1958, 5(8).
Ajdukiewicz, K. (1965g). Zagadnienie empiryzmu a koncepcja znaczenia. In: K. Ajdukiewicz, Język i poznanie. Wybór pism z lat 1945–1963 (vol. 2, pp. 388–400). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Original: Studia Filozoficzne 1964, 1(36).
Ajdukiewicz, K. (1993). Kategorie syntaktyczne i antynomie logiczne. Filozofia Nauki, 1(1), 163–182.
Ajdukiewicz, K. (2011). Główne kierunki filozofii w wyjątkach z dzieł ich klasycznych przedstawicieli (teoria poznania – logika – metafizyka). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Ajdukiewicz, K. (2014). Wykłady Kazimierza Ajdukiewicza z semantyki logicznej w Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w roku akademickim 1930/1931. Filozofia Nauki, 22(1), 143–158.
Ajdukiewicz, K. (1994). Przemówienie powitalne delegacji polskiej na Międzynarodowym Kongresie Filozofii Naukowej na Sorbonie w roku 1935. Principia. Pisma koncepcyjne z filozofii i socjologii teoretycznej, 10–11, 123–125.
Arystoteles, Metafizyka (przekł. K. Leśniak, 1984). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Giedymin, J. (ed.). (1978). Editor’s Introduction. In: K. Ajdukiewicz, The Scientific World-Perspective and Other Essays 1931–1963 (pp. IX–XIII). Dordrecht/Holland/Boston: D. Reidel Publishing Company.
Grabarczyk, P. (2019). Directival Theory of Meaning. From Syntax and Pragmatics to Narrow Linguistic Content. New York: Synthese Library, Springer.
Husserl, E. (1928). Logische Untersuchungen. Zweiter Band. Untersuchungen zur Phänomenologie und Theorie der Erkenntnis (1.Teil). Halle (Saale): Max Niemeyer Verlag.
Husserl, E. (1967). Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Husserl, E. (2000). Badania logiczne. Badania dotyczące fenomenologii i teorii poznania (vol. 2, pt. 1). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ingarden, R. (1987). Spór o istnienie świata (vol. II, pt. 1, edition III revised). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Jadczak, R. (1997). Mistrz i jego uczniowie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Jedynak, A. (2003). Ajdukiewicz. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Kotarbiński, T. (1986). Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodo¬logii nauk (ed. 3). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Łukasiewicz, J. (2009/2010). Pamiętnik (fragmenty). Spuścizna po Janie Łukasiewiczu, Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego, Pamiętnik, 12/3. Rocznik Historii Filozofii Polskiej, 23, 313–380.
Maciaszek, J. (2013). Holistyczna teoria znaczenia Kazimierza Ajdukiewicza. Próba krytyczne analizy. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, 22(4), 265–284.
Maciaszek, J. (2015). Holizm znaczeniowy Kazimierza Ajdukiewicza. Łódź: Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna.
Nowaczyk, A. (2006). Dyrektywalna teoria znaczenia, czyli dramat Filozofa [Directival Theory of Meaning, or the Drama of the Philosopher]. In: A. Nowaczyk, Poławianie sensu w filozoficznej głębi (pp. 176–185). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Olech, A. (1992). W sprawie „jasnego i niejasnego stylu filozofowania” K. Twar¬dowskiego. Principia. Pisma koncepcyjne z filozofii i socjologii teoretycznej, 5, 85–95.
Olech, A. (2001). Ajdukiewicz a Husserl wobec kwestii znaczenia wyrażeń. Studia Semiotyczne, 24, 141–161.
Olech, A. (2014a). O Ajdukiewiczu i Ingardenie – uczniach Husserla. W setną rocznicę ukazania się Księgi I „Idei”. In: M. Woźniczka (ed.), Filozofia polska na tle filozofii europejskiej (pp. 159–176). Częstochowa: Wydawnictwo im. s. Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie.
Olech, A. (2014b). Semantyczna teoria poznania [The Semantic Theory of Knowledge]. Częstochowa: Wydawnictwo im. S. Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie.
Olech, A. (2018). On Ajdukiewicz’s Project of the Semantic Theory of Knowledge. In: U. Wybraniec-Skardowska, A. Garrido (Eds.), The Lvov-Warsaw School. Past and Present (pp. 65–90). Basel: Springer/Birkhäuser.
Suszko, R. (1957a). Logika formalna a niektóre zagadnienia teorii poznania. Myśl Filozoficzna, 28(2), 27–56.
Suszko, R. (1957b). Logika formalna a niektóre zagadnienia teorii poznania. Diachroniczna logika formalna. Myśl Filozoficzna, 29(3), 34–67.
Suszko, R. (1966). Logika formalna a rozwój poznania. Studia Filozoficzne, 44(1), 51–61.Reprint In: R. Suszko, Wybór pism (pp. 109–120). Warszawa: Znak-Język-Rzeczywistość, Polskie Towarzystwo Semiotyczne.
Suszko, R. (1998a). Logika formalna a niektóre zagadnienia teorii poznania. Diachroniczna logika formalna. In: R. Suszko, Wybór pism (pp. 57–108). Warszawa: Znak-Język-Rzeczywistość, Polskie Towarzystwo Semiotyczne.
Suszko, R. (1998b). Wstęp do zagadnień logiki. In: R. Suszko, Wybór pism (pp. 19–56). Warszawa: Znak-Język-Rzeczywistość, Polskie Towarzystwo Semiotyczne.
Tarski, A. (1995a). Głos w dyskusji nad referatem Marii Kokoszyńskiej zatytułowanym „W sprawie względności i bezwzględności prawdy”. In: A. Tarski, Pisma logiczno-filozoficzne. T. 1. Prawda (pp. 203–205). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Original: Księga Pamiątkowa Trzeciego Polskiego Zjazdu Filozoficznego, Kraków 1936, Przegląd Filozoficzny 1936, 39(4).
Tarski, A. (1995b). Pojęcie prawdy w językach nauk dedukcyjnych (1932). In: A. Tarski, Pisma logiczno-filozoficzne. T. 1. Prawda (pp. 9–12). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Original: Der Wahrheitsbegriff in den Sprachen der deduktiven Disziplinen. In:Der Akademie der Wissenschaften in Wien. Mathematisch-naturwissenschaftlichen Klasse. Akademische Anzeiger 1932, 69.
Tarski, A. (1995c). Pojęcie prawdy w językach nauk dedukcyjnych (1933). In: A. Tarski, Pisma logiczno-filozoficzne. Vol. 1. Prawda (pp. 13–172). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Tarski, A. (1995d). Semantyczna koncepcja prawdy i podstawy semantyki [The Semantic Conception of Truth and the Foundations of Semantics]. In: A. Tarski, Pisma logiczno-filozoficzne. Vol. 1. Prawda (pp. 228–282). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Original: The semantic conception of truth and the foundations of semantics. In: Philosophy and Phenomenologicał Research 1944, 4.
Twardowski, K. (1965a). O istocie pojęć [On the Nature of Concepts]. In: K. Twardowski, Wybrane pisma filozoficzne (pp. 292–312). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Original: Odczyty filozoficzne II. Polskie Towarzystwo Filozoficzne. Lwów 1924.
Twardowski, K. (1965b). O jasnym i niejasnym stylu filozoficznym [On the Clear and Unclear Philosophical Style]. In: K. Twardowski, Wybrane pisma filozoficzne (pp. 346–348). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Original: Ruch Filozoficzny 1919–1920, 5.
Twardowski, K. (1965c). Symbolomania i pragmatofobia [Symbolomania and Pragmatophobia]. In: K. Twardowski, Wybrane pisma filozoficzne (pp. 354–363). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Original: Ruch Filozoficzny 1921, 6.
Twardowski, K. (1965d). Wyobrażenia i pojęcia [Images and Concepts]. In: K. Twardowski, Wybrane pisma filozoficzne (pp. 114–197). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Woleński, J. (1984). Metamatematyka i filozofia. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, 6, 5–17.
Woleński, J. (1985). Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska [The Lviv-Warsaw Philosophical School]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Woleński, J. (1993). Metamatematyka a epistemologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Woleński, J. (2005). Epistemologia. Poznanie-prawda-wiedza-realizm [Epistemology. Cognition-Truth-Knowledge-Realism]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Woleński, J. (2009). O filozoficznym sensie metamatematycznych twierdzeń limitacyjnych. Wiadomości Matematyczne, 45(2), 195–216.